Devletin Sofrasına Beyaz Tülbent Bırakmak

Kadın: sofra ve toprak

Kadınlar ve sofralar… Devrimlerin, inkılâpların, yenilikçi adımların, idamların, anayasaların, askerlerin… Sonra paranın, aşkın ve kimsesizliğin yaşanılan topraklara göre farklılık gösterdiği bir dünyada insanı hep aynı yerinden yaralar. Hangi zamanda ve hangi coğrafyada yaşarsanız yaşayın sofrayı hep kadınlar kurar. Sofra bezinin, yaldızlı örtünün ya da eski bir gazete kâğıdının üzerine tabakları, kaşıkları, tencereleri, kepçeleri… Ekmeği, peçeteyi, tuzu, salatayı yeni bir hayat kurgularcasına ve her seferinde bir şeyleri değiştirircesine hep kadın koyar. Oysa bilir çocuklarının sofraya nazlanarak geleceğini, eşinin herhangi bir şeyi bahane edip sofra düzenini yerle bir edeceğini… Misafirin kusurlu, kayınvalidesinin ‘yavan’ bulacağını… Kadın herkesten iyi bilir, olur da yolunda gitmezse işler sofradan ilk kendisinin kovulacağını. Bu yüzden hep eğrelti oturur masada; tepsinin, sininin, sehpanın yanı başında.


Sofranın huzuru için iki dizinin üstüne oturmak zorundadır. Çok yemez, çok konuşmaz, saatlerce oturup da sofra başında keyif yapmaz. Arkadaşını, annesini, komşusunu ‘bilirkişi heyetinin’ izni olmadan davet edemez sofraya. Hep zamanında pişirmelidir yemekleri ve kusursuz hazırlamalıdır sofrayı. Lokmaları uzun uzun çiğnemeli, herkesi başka türlü avutmalıdır. Sonra ağlamamalıdır sofradan kovulduğunda, hemen kalkıp toparlanmalı, elini yüzünü yıkamalı ve kafasını toparlamak için yemek kitabını açıp ertesi gün ne pişireceğine bakmalıdır. Kitap okumalı, yazı yazmalı, pencereye bakıp onu zamanla imtihan eden her şey için bir şarkı mırıldanmalıdır. Çok üstüne gitmemeli, önemsenmemelidir yaşananları. Öyle ya, kadınlar sofralarda, sofra sofra ayrılmaktadır ve tüm sosyalist, feminist söylemlerin aksine kadın sofrada evin içindeki durumunu hatırlamaktadır. Çünkü babasının evinde sofradan kovulabilendir kadın. Annesi tarafından sofralarda yalnız bırakılabilendir. Bir yaz günü uzaktaki sofralara bakıp da kendini vitrindeki tabaklara benzeten… Bir yaz günü çok beğenilip de hiçbir sofraya konulmayan vitrin tabakları gibi mahzunlaşabilendir. Gidecek hiçbir sofrası olmayandır rüzgârlar ters yönde estiğinde. Kocasının evinde sofraya çoğu kez fazlalık duygusuyla oturacağını bilendir sonra. Sonra devletin sofrasından bazen resmi bazen gayri resmi ideolojiler yüzünden kovulabilendir. Suçlu ya da suçsuz, katil ya da maktul her kadın sorumlu tutulur hayattan, topraktan, adaletten, anarşiden, huzurdan. Bu yüzden okuldan atılabilir, eğitim sofrasından nasibine düşenler bir kalem darbesiyle silinebilir, oğlunu şehit verebilir, dağa çıkan kızının önüne atasa da kendini elinden bir şey gelmeyebilir, dönüp dönüp ağlayıp da sonunda onun ardından ağlayanları göremeyecek hale gelebilir. Tüm bu söylediklerimin içinden gezip kendi mutsuzluğunu örtmek istercesine adı konulmamış masallar yazabilir. Oturamadığı sofralardan kendine pay biçebilir ya da. Kadın; sofra ve topraktır. Ondan özgürlük bahanesiyle toprağını çalanlar, onu sofradan kovmaktan da geri kalmayacaktır.
. . .

Kadın olmaya alışmak

“Henüz etek giymeye ve meclis koridorlarına alışamamıştık” diyor DTP milletvekili Aysel Tuğluk, partisinin kapatılma davasına ilişkin demeç verirken gazetecilere. Bir kadın ne zaman unutur etek giymeyi, saçını taramayı, sabah kahvaltısının ardından başını cama dayayıp dua etmeyi? DTP’liler ve diğerleri için ne zaman toprak dağ anlamına gelmiştir ve dağa çıkmak, en acımasız, en gözü kara, en soğukkanlı olmak ne zamandır önemli ve vazgeçilmez olmuştur? Hangi kutsal dava(?), hangi ideoloji, hangi ihtilaldir kadını topraktan dağa çıkartan? 1960 yılından bu yana Marksist sol yapılanma üzerinden güçlenen PKK mıdır? Önceleri etno-seküler bir dile hâkimken 90’lı yıllarda Refah Partisinin bölgedeki yükselişin ardından geleneksel ve dini değerler üzerinden senaryolar yazan terör müdür? Yıllarca birbirinden başarısız terörle mücadele stratejilerinin enkazıyla halkı baş başa bırakanlar mıdır? Partisinin tahripçi kimlik siyaseti midir? Sahi, ne olmuştur da Aysel Tuğluk kadın olduğunu unutacak kadar nefret etmiştir her şeyden? Yada madalyonu kendimize çevirdiğimizde 90’lı yıllar boyunca ana haber bültenlerini kabusa çeviren OHAL(Olağan Üstü Hal) gereğince açılan asit çukurları, sistemin altından parça parça tuğla çalan JİTEM ve zorunlu göç politikaları bu kadar mı basittir? Bu ülkede yapılmış her askeri darbenin ardından “İhtilal planları yapılırken her meslek grubundan birilerine danışılır ama sosyologlar olay seyrinin dışında tutulur” diye övünenler boşaltılan köylerden büyük şehirlere gelen insanların kadınlığını, insanlığını unutacak kadar nefret dolabileceğini neden hiç hesaba katmamıştır? Neden Başbakan üst kimlik kavramını ortaya atıp barış için adım atmaya hazır olduklarını gösterirken, 29 Mart seçimlerinde doğu ve güneydoğu illerindeki başarısızlığıyla “Kürt meselesiyle fazla uğraşmaması” konusunda adeta bir uyarı almıştır? Daha da önemlisi neden DTP’li bayan vekiller saçlarına fön çektirme, etek giyme, makyaj yapma konusunda bu kadar çekingen davranmaktadır? Sahi onları, karargâh evlerinde kalan üniversite öğrencisi kızları ve dağda çocuk gönderen anneleri ‘kadın olmak’, ‘kadın olduğunu hatırlamak’ neden bu kadar korkutmaktadır? Yoksa sahiden de yıllardır anlatıldığı gibi “Kadın eli, kadın gönlü” terörün, savaşın, katliamın, ağıtın bitmesi için bu topraklar kadar dünyanın da son şansı mıdır? Sofraları terk eden kadınların, sofralardan def edilen kadınların o sofralara şöyle bir göz ucuyla bakması kaç can kurtarmaktadır? Tuğluk ve diğerlerinin yalnızca kadın olmanın bilinciyle bizimle aynı model etekleri giymesi, kendisini bize yakın hissetmesini sağlayacak mıdır? Tüm kadınlar ne zaman aynı sofrada yan yana güle oynaya bereketli bir yemeğin tadına ne zaman bakacaktır?
. . .


Sofralara beyaz tülbentle oturmak

Dağa çıkanlar, başkaları kadar kendilerini de yakıp kavuran bir rüzgarın peşinden giderken yani 80’lerden bu yana kurulmuş tüm T.C. hükümetleri terör konusunda ikmale kalırken… Şehitlerin isimleri alt yazıda sırayla geçerken televizyon ekranlarında; her seferinde komutanların, paşaların eline sarılan şehit babalarının kameralar gittikten sonra attıkları feryat bir sokak yukardan bizim evlerimizi inletecek kadar kulaklarımızda yankılanırken… Yani parasızlıktan ve kimsesizlikten ‘karargâh evlerine’ yerleştirilirken güneydoğulu genç kızlar… Başarılıysa Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneğinin, başarısızsa karargâh evlerinin yönlendirmeleriyle birey olmayı, vatandaş olmayı ve kendine bir ‘öteki’ seçmeyi, ona kin ve nefret duymayı öğrenirken… Sonra hepimizin annesinin, anneannesinin en az bir komşusu Kürtken… Hani otobüste elimizdeki paketler yere düştüğü için yer veren çocuk aslında duruşu ve şivesiyle çok da benzerken onlara… Hastanede oradan oraya dolaşan ve Türkçe bilmediği için yanlış teşhis konulan kadını görünce içimiz acırken… Burada her şeyi önüne sunduğumuz çocuklarımızın bunalımıyla uğraşırken biz, orada traktörlerin arkasına doluşup mevsimlik işçi olarak yola çıkıyorsa birkaç çocuk… Hani gençlerin parasızlıktan, eğitimsizlikten, yanlış eğilimler yüzünden dağa çıktığı gerçeğini söyleyenler hep susturuluyorsa… Ekranların eskittiği kadın yüzlerinden birisi olan Rojin hem klasik, hem arabesk, hem pop, hem yabancı müzikten anlayan; mükemmel kadın, süper başarılı kız, imkânsızı başaran dahi rolüyle terör olaylarının arttığı zamanlarda ısıtılıp ısıtılıp önümüze getiriliyorsa… Onun uzun saçlarıyla ve üç kat fondötenle saklayamadığı hüzün, “Bu örgüt hepimizin hayatını mahvetti işte” hallerini gizlemeye yetmiyorsa… Yine de en önemlisi DTP’li bayan vekiller diz hizasında etekleri ve hafif topuklu ayakkabılarıyla yaşanmış onca şeyin ardından da olsa kadın olduğunu hatırladıysa, kadın olmaya alışmaya başladıysa… Devletin sofrasından kovulduğunu düşenler kadınlar, o sofraya göz ucuyla bakmaya başladıysa… Sonra hükümet Kürt açılımına dair umut verici adımlar attıysa… Kürt çalıştayının ikinci aşamasından da güzel haberler geliyorsa… Çatışmalarda hayatını kaybeden bir teröristin ve bir şehidin annesi yan yana gelebiliyorsa… Ve üstelik başlarındaki beyaz tülbentten ayaklarındaki çoraba gelenek, görenek, görgü bakımından bu iki kadın fazlasıyla benzerlik gösteriyorsa… Aslında ikisi de terör örgütünün elinden alamadıysa oğlunu… Benzer yaraları varsa ve benzer yaraları görmek acının sıcaklığını azaltırsa… On binlerce teröristin dağdan inmesi belki de milyonlarca insanın güvenli yaşaması anlamına geldiği için bu kadar önemliyse… Yani iyi bir şeyler oluyorsa dünya üzerinde; umuda, geleceğe, mutluluğa dair… Bunun yolu bu gün de olduğu gibi şu ya da bu sebeple, haklı ya da haksız devletin sofrasından çekilenlerin, sofrayı terk edenlerin usul usul sofraya yaklaşmasına, çorbaya elini uzatmasına ve eksik bir şey varsa mutfaktan masaya taşımasına bağlıdır… Belki de kuralıdır hayatın… Sofralardan ne kadar kovulsa, ne kadar küsse de sofralara yine de geçmişi bir kenara bırakıp sofraya ilk koşan olmalıdır kadın. Çünkü o sofra kurarsa durulacaktır sular… Sofralar kuruldukça insanlar birbirini görecek, birbiriyle yaşamayı öğrenecek, birbirinin kalbine bakıp ‘ortak bir söylem’ geliştirebilecektir. Her şeyden önemlisi devletinin sofrasına çağrıldığında gelen, barış için yanında beyaz tülbent getiren, “Bil ki kalbimin sağ köşesinde bir acı var” diye söze başlayan kadınlar oldukça dönecektir dünya.

En kıymetli ayda, bu ülkenin, bu toprakların ve Allah’ın sofrasında beyaz tülbentlerle anılmak duasıyla…

Turuncu Dergisi Ağustos 2009
Gündeme Kadın Yorumları

Gönderen: Ümmügülsüm TAT